Gerçeklere Etki Eden 10 Belgesel

 Gerçeklere Etki Eden 10 Belgesel

Kaliteli bir çok belgesel, konusunun önemi olmaksızın bir tartışmanın fitilini ateşleyebiliyor, ya da bir sohbetin başlangıcı olan konu olabiliyor. Ancak, kısa bir süre sonra, güzel bir belgesel olarak zihinlerde kalır ya da unutulur. Bazı belgeseller ise yarattığı etkiyle kitlesel bir harekete dönüşebilir, gerçekler, olayların gidişatı, dava süreci, siyasi konumu gibi durumlara etki edebilir. İşte, bu türden etkilere neden olmuş 10 belgesel film.

1. Titicut Follies (1967)

1967 yılında çekilen, ve doğrudan sinema örneği olan bu belgesel, Bridgewater Eyalet Hapishanesinde akli dengesi yerinde olmayan suçlular bölümü mahkumlarının hayatından bir kesiti sunuyor.

Personel tarafından; hastaların beslenmesi, yıkanma süreci gibi zorba ve kayıtsız şekilde gerçekleşen günlük rutinlerini  konu ediniyor. Bu olumsuz tavırları vurgulayan koşulları belgelemek için 29 gün boyunca çekimi yapılan belgesel, tarihin en iyi belgesellerinden biri olarak kabul ediliyor.

Hastaların özel hayatına müdahale gerekçesiyle 1992 yılına kadar yasaklı kalan ve sınırlı sayıda insanın izlemesine rağmen çeşitli psikiyatri hastenelerinin kapatılmasına ya da düzenlemeler getirilmesine neden olmuştur. Hatta, Yönetmen Frederick Wiseman kurumun, belgeseli personel eğitimi için kullandığını iddia etmiştir.

Filmin adı Titicut Follies, hastanenin mahkumları tarafından düzenlenen bir yetenek gösterisinden alınmıştır.

2. Siyah Balık (2013)

Seaworld park tarafından sergilenen, ve üç kişinin ölümüne neden olan, Orca olarak bilinen Tilikum isimli katil balina hakkındaki belgeselde, esir balinaların antrenörlere yaptıkları saldırıların görüntülerinin yanı sıra, tanıklarla röportajlar yer alıyor. Siyah balık bir çok alanda, ve farklı kesimlerde etkisini gösterdi.

Müzik grupları, park ile ilişkili konserleri iptal etti.  Bu tarz gösterileri düzenleyen bazı parklar şovları iptal etti.

Eyalet Meclisleri, Balinalar ile ilgili yasa düzenlemeleri gerçekleştirdi.

Seaworld şirketinin katılım ve geliri düştü. Şirketin ortağı iş ortaklığını sona erdirdi.

2016 yılında seaworld, orca yetiştirme programını sona erdirdiğini, ve parktaki balinaların son nesil olduğunu açıkladı.

3. İnce Mavi çizgi (1988)

Yönetmen Errol morris'in,  doktor ölüm olarak bilinen psikiyatrist James Grigson hakkında çekmeyi planladığı belgesel, Teksas'ta bir polisin öldürülmesi davasında mahkum olan dale adams'ın masumiyetini ispatlamaya dönüştü.

Anlatımın olmadığı, dava ile ilişkili kişilerin, tanıkların görüşmeleri ve kanıtların olduğu film, suçun Randall Adams tarafından işlenmediğini ortaya koydu. Belgeselin ikna edici gücü, ölümcül enjeksiyonla öldürülmeden sadece birkaç gün önce, Adams'ın mahkumiyetinin devrilmesine yardımcı oldu. Ve 12 yılın ardından özgürlüğüne kavuştu

Filmin adı, savcı Doug Mulder'ın polisi; toplumu “anarşi” den ayıran “ince mavi çizgi” olarak tanımladığı açıklamadan kaynaklanıyor.

4. Koy (2009)

Louie Psihoyos'un yönettiği, Japonya'daki yunus avı uygulamalarını analiz eden ve sorgulayan belgesel, 2010 yılında En İyi Belgesel Film dalında Oscar ödülüne layık görüldü. Film, kitle yunus ölümlerini durdurmak, Japon balıkçılık uygulamalarını değiştirmek ve halkı yunustan gelen cıva zehirlenmesinin riskleri, artan tehlikeleri hakkında bilgilendirmek ve eğitmek için harekete geçme çağrısıdır.

Avlanan yunus sayısı 2009'da 23.000 iken, bu sayı 2015'te 6000'e düştü. Dünya Akvaryumlar Birliği, Taiji avında edinilen yunusları kabul ettiği için Japon şubesini askıya aldı; bu hamlenin ardından şube, Taiji balıkçılığından yunus alımını ve ihracını resmi olarak yasakladı.

5. Görünmez Savaş (2012)

Amerikan ordusunda yaşanan cinsel taciz, tecavüz olaylarının örtbas edilmesine karşı açılan soruşturmaları konu alan görünmez savaş, Ordunun birçok kolundan eski asker ve gazilerle yapılan röportajlar şeklinde ilerliyor.

Irak ve Afganistan'daki bir kadın askerin, düşman tarafından öldürülmesine kıyasla, bir asker tarafından tecavüze uğraması daha olasıdır tanıtımıyla yola çıkan belgesel, savunma bakanlığını bu tür suçların soruşturulma biçimini değiştirmeye itti. Yeni yasaların yolunu açtı, politikacılar daha radikal değişiklikler önerdi. Pentagon tecavüz iddialarıyla ilgili 2 yeni program başlattı. 

6. Şişir Beni (2004)

Spurlock, fast food'un insanlar üzerindeki etkisini görebilmek için, günde 3 öğün olmak üzere sadece hamburger ile beslenmeye başlar. Yiyebileceği ve içebileceği şeyler sadece McDonald's menüsündekilerle sınırlıdır. 1 ay boyunca bu diyeti uygulayan Spurlock, kısa zamanda fiziksel ve psikolojik olarak etkilenmeye başlar. Daha ikinci haftada tüm sağlığı bozulan Spurlock, doktorların tabiriyle ölüm tehlikesiyle karşı karşıya kalır.

Belgesel, Amerikan beslenme kültürüne, şişmanlığın kaynağına ve yaşam tarzlarına cesur bir bakış sergiliyor.

Filmin başlamasından altı hafta sonra McDonald's büyük menü satışını bıraktı.

Çeşitli ülkelerde hazırlanan reklam kampanyalarıyla destek verildi. Belgesellere de ilham kaynağı oldu.

7. Benim Cici Silahım (2002)

Michael Moore’un, 1999'da gerçekleşen Columbine lisesi katliamı dahil olmak üzere, silahlı şiddet eylemlerinin nedenlerini araştırdığı, Amerikada şiddetin doğasını incelediği belgeselde, bireysel silahlanmayı da eleştiriyor. Katliamın gerçekleştiği arka plan ve çevre ile ilgili konularda kamuoyunun görüş ve varsayımlarına odaklanıyor. tüm zamanların en iyi belgesellerinden biri kabul edilen benim cici silahım Oskar dahil olmak üzere onlarca ödül aldı.

Çekimi esnasında bile etkisini gösteren belgesel, K-mart mağazalarına silah ve mühimmat satışını aşamalı bir şekilde sonlandıracak açıklamayı yaptırdı.

8. Kayıp Cennet Üçlemesi (1996-2011)

Arkansas'ta vahşice öldürülen 3 çocuğun katillerinin bulunamaması, ve toplumun tepkisi sonucu polis, metal dinleyen, faklı giyinen 3 kişiyi tutuklar. Satanist oldukları ve cinayetleri Şeytani bir ritüelin bir parçası olarak işledikleri öne sürüldü. West Memphis Üçlüsü olarak bilinen Dava, müebbet ve ölüm cezalarıyla sonuçlanır.  Adalet sistemini sert bir şekilde ele alan film, gerçek mahkeme salonunu izleyiciye sunuyor.

Belgeselin ardından Johnny Depp gibi ünlü isimler yardım kampanyaları başlattı. Tv programları, gazete yazılarıyla desteklenen belgeselden yola çıkılarak tiyatro gösterileri yazıldı.

 Misskelley, Echols ve Baldwin, 18 yıllık hapis cezasının ardından, 2011 yılında serbest bırakıldılar.

9. Gimme Shelter

Bilinçli olarak olmasa da, kazayla bir şeyleri değiştirebilme özelliğine sahip olan, Rolling Stones'un 1969 konser turu ve onu tamamlayan trajik olaylar hakkında bir belgesel.

The Rolling Stones grubunun turne çekimlerini gerçekleştiren belgeselci Albert ve David Maysles, Altomont konserinde de iş başındaydılar. Sıradan başlayan, ancak uyuşturucu, alkol ve kalabalığın etkisiyle tam bir savaş alanına dönen konser sürecini ele alan belgesel, gözlemci belgeselin en önemli örneklerinden biri.

Güvenlikle görevli hells angels motor kulübü üyelerinden passaro’nun Meredith hunter’ı öldürmekle yargılandığı davada, kanıt olarak sunulan görüntüler sonucunda passaro’nun savunma konumunda olmasıyla değerlendirildi.

Belgesel, Cannes Film Festivali'ni açmadan dört ay önce Passaro beraat etti.

10. Bir Katil Yaratmak (2015–)  

Son olarak Netflix belgeseli katil yaratmak, tecavüz suçundan yargılanan ve 18 yıllık hapis cezasının ardından suçsuzluğu anlaşılan Steven Avery'nin hikayesine odaklanıyor. Özgürlüğün ardından Tazminat davasına hazırlanan Avery, yeğeni ile beraber cinayet işlemekle suçlanırlar. Mahkum olan avery dosyasındaki tutarsızlıklar, yeğeninin maruz bırakıldığı baskıcı ve manipülatif sorgulanma biçimi gibi dava ve sorgulama görüntüleriyle sunulan belgesel, ropörtajlarla destekleniyor.